U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: dr Dragiše B. Slijepčevića, predsednika veća, Branka Stanića i Tatjane Matković Stefanović, članova veća, u parnici po tužbi tužioca AA, Republika ..., ..., čiji je punomoćnik Marko Konjević, advokat iz ..., protiv tuženog BB, čiji je punomoćnik Dragan Simić, advokat iz ..., radi predaje stvari, odlučujući o reviziji tuženog, izjavljenoj protiv presude Privrednog apelacionog suda Pž 1467/18 od 26.06.2019. godine, u sednici veća održanoj dana 24.10.2019. godine, doneo je

P R E S U D U

I USVAJA SE revizija tuženog, pa se PREINAČUJU presuda Privrednog apelacinog suda Pž 1467/18 od 26.06.2019. godine i presuda Privrednog suda u Beogradu P 4189/2017 od 12.12.2017. godine i presuđuje:

ODBIJA SE tužbeni zahtev tužioca AA Republika ..., ... da se tuženi BB obaveže da tužiocu preda slobodnu od lica i stvari nepokretnost koja se nalazi u ... na adresi ... (ranije ...) .-., upisanu u list nepokretnosti .. na katastarskoj parceli ./. KO ..., broj posebnog dela .. i to poslovnog prostora za koji nije utvrđena delatnost, a što u prirodi predstavlja kancelarijski prostor na drugom spratu zgrade broj .-. u ulici ... (ranije ...) i to: poslovne prostorije na drugom spratu kacelarije .-. ukupne površine 174,15 m2, nus prostorije (hodnici, WC, magacin), ukupne površine 72,21 m2 i zajednički prostor od 44,80 m2 koje se nalaze na drugom spratu-gledano od ulaza desno prva prostorija s desne strane, hodnik na desnoj strani i kancelarije koje gledaju prema ulici ... (ranije ...) sa prethodno opisanim pripadajućim prostorijama.

OBAVEZUJE SE tužilac da tuženom isplati iznos od 1.061.606,00 dinara na ime naknade troškova parničnog postupka.

II OBAVEZUJE SE tužilac da tuženom isplati iznos od 692.895,00 dinara na ime naknade troškova revizijskog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Privrednog suda u Beogradu P 4189/2017 od 12.12.2017. godine, u stavu prvom izreke, obavezan je tuženi da tužiocu preda slobodnu od lica i stvari nepokretnost koja se nalazi u ... na adresi ... (ranije ...) .-., upisanu u list nepokretnosti ... na katastarskoj parceli ./. KO ..., broj posebnog dela .. i to poslovnog prostora za koji nije utvrđena delatnost, a što u prirodi predstavlja kancelarijski prostor na drugom spratu zgrade broj .-. u ulici ... (ranije ...) i to: poslovne prostorije na drugom spratu kacelarije .-. ukupne površine 174,15 m2, nus prostorije (hodnici, WC, magacin), ukupne površine 72,21 m2 i zajednički prostor od 44,80 m2 koje se nalaze na drugom spratu-gledano od ulaza desno prva prostorija s desne strane, hodnik na desnoj strani i kancelarije koje gledaju prema ulici ... (ranije ...) sa prethodno opisanim pripadajućim prostorijama. U stavu drugom izreke obavezan je tuženi da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 909.440,00 dinara.

Privredni apelacioni sud, kao drugostepeni, presudom Pž 1467/18 od 26.06.2019. godine, odbija žalbu tuženog i potvrđuje navedenu prvostepenu presudu.

Protiv presude drugostepenog suda, tuženi izjavljuje reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

U odgovoru na reviziju tužilac osporava revizijske navode, ukazujući na pravilnost zauzetog stanovišta nižestepenih sudova.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u granicama odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 55/14) i našao da je revizija tuženog osnovana.

U postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredbe parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju se u revizijskom postupku pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac, rezident Republike ..., tužbom od tuženog zahteva predaju u posed ispražnjenog od lica i stvari poslovnog prostora koji se nalazi u ... na adresi ... (ranije ...) .-., Republika Srbija, upisanog u list nepokretnosti broj .. na katastarskoj paceli ./. KO... . Uz tužbu priložen je izvod iz lista nepokretnosti broj .. KO ..., u kome je na strani njegovog pravnog prethodnika - VV, kao vrsta prava upisano - pravo svojine, a kao oblik svojine – društvena sa obimom udela 287/1025.

Na temelju ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud usvaja tužbeni zahtev tužioca u celosti, smatrajući da tužilac osnovano od tuženog zahteva predaju u posed sporne nepokretnosti. Razlozi na kojima je zasnovano ovakvo stanovište zasnovani su na tvrdnji da je tužilac nosilac prava svojine po osnovu pretpostavke tačnosti upisa u zemljišnim knjigama. Shodno tome, ima pravo da od tuženog, kao faktičkog držaoca stvari, zahteva predaju.

Drugostepeni sud zaključuje da je prvostepeni sud pravilno ocenio osnovanim zahtev tužioca za predaju sporne nepokretnosti, uz ocenu da je tužilac upisan kao nosilac prava svojine na predmetnom poslovnom prostoru i to svojine koja ima oblik društvene svojine.

Razmatrajući osnovanost revizijskih navoda, Vrhovni kasacioni sud, ne prihvata navedeno, jer nalazi da su odluke nižestepenih sudova zasnovane na pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Odredbom člana 37. Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa, propisano je da vlasnik može tužbom zahtevati od držaoca povraćaj individualno određene stvari. Lice koje zahteva povraćaj stvari, mora dokazati da na njoj ima pravo svojine, kao i da se stvar nalazi u faktičkoj vlasti tuženog.

U skladu sa navedenim, osnovano se u reviziji ističe da činjenica što je u katastru nepokretnosti na strani pravnog prethodnika tužioca, kao vrsta prava upisano - pravo svojine, a kao oblik svojine – društvena, ne vodi zaključku da je tužilac vlasnik sporne nepokretnosti. Ovo je iz razloga što nepokretnost i dalje opstaje u režimu društvene svojine. Stoga, tužilac ne može biti njen vlasnik. On može biti jedino nosilac prava korišćenja stvari koja se nalazi u društvenoj svojini.

S druge strane, ni stanovište da nosilac prava korišćenja stvari u društvenoj svojini ima pravo na pravnosvojinsku i državinsku zaštitu, u konkretnom slučaju ne može opstati kao pravnovaljano. To pravo mogu ostvariti isključivo rezidenti Republike Srbije, podložni njenom ustavnopravnom režimu svojinske transformacije društvene svojine u druge ustavom predviđene oblike svojine (kroz proces privatizacije ustanovljen regulativom Republike Srbije). Tužilac nije rezident Republike Srbije, već je rezident ... Republike ..., kao bivše članice Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (dalje u tekstu: SFRJ). Zato je pravni osnov za rešavanje o pravu na predaju sporne stvari u posed tužiocu, u cilju njegovih stečenih svojinskih prava, definisan Aneksom G Sporazumom o pitanjima sukcesije, zaključenim između bivših republika SFRJ, kojim se regulišu pitanja privatne svojine i stečenih prava. Međutim, Aneks G Sporazuma o pitanjima sukcesije nije neposredno primenljiv. Njegovoj primeni nužno prethodi zaključenje bilateralnih sporazuma među bivšim republikama SFRJ, u konkretnom slučaju Republike Srbije i Republike ... . Ovakvo stanovište izraženo je u odluci Evropskog suda za ljudska prava u predmetu ,,Mladost Turist“ AD Beograd protiv Hrvatske, broj 73035/14 od 30. januara 2018. godine. Pritom, isto je već ranije prihvaćeno u odluci Vrhovnog kasacionog suda Prev. 382/17 od 29.06.2018. godine.

Shodno iznetom, suprotno stanovištu nižestepenih sudova, tužilac nije dokazao da je titular prava svojine na spornoj nepokretnosti. Uz to, njegovi navodi o ostvarivanju zaštite prava izvedenih iz prava svojine kao njegovih stečenih prava nemaju pravno utemeljenje u pozitivnopravnim propisima Republike Srbije. U tom smislu, nema pravnog osnova za ostvarivanje pravne zaštite tužioca prema tuženom, uz primenu odredbe člana 37. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa. Zbog toga je Vrhovni kasacioni sud zaključio da odluke nižestepenih sudova treba preinačiti i tužbeni zahtev za predaju predmetne nepokretnosti u posed odbiti kao pravno neosnovan.

Imajući u vidu da su nižestepeni sudovi pogrešno zasnovali odluku o osnovanosti glavnog tužbenog zahteva, preinačena i odluka o troškovima parničnog postupka. S obzirom na ostvareni uspeh tuženog u sporu, njemu pripada i pravo na naknadu troškova nastalih u postupku pred prvostepenim i drugostepenim sudom, u skladu sa članovima 153, 155, 163 i 165 Zakona o parničnom postupku. Tuženi ima pravo na naknadu troškova prvostepenog i drugostepenog postupka, i to: za sastav odgovora na tužbu od strane advokata iznos od 37.500,00 dinara po AT, na ime sudske takse na odgovor na tužbu iznos od 155.072,00 dinara, na ime zastupanja od strane advokata na dva održana ročišta iznos od po 39.000,00 dinara (ukupno 78.000,00 dinara), na ime pristupa advokata na jedno neodržano ročište iznos od 20.250,00 dinara, za sastav žalbe od 05.02.2016. godine od strane advokata iznos od 75.000,00 dinara, na ime sudske takse na žalbu od 05.02.2016. godine iznos od 311.377,00 dinara, za sastav žalbe od 09.02.2018. godine od strane advokata iznos od 75.000,00 dinara, na ime sudske takse na žalbu od 09.02.2018. godine iznos od 309.407,00 dinara, sve u skladu sa opredeljenim zahtevom, prema važećoj Advokatskoj tarifi i na osnovu Zakona o sudskim taksama.

Na osnovu iznetih razloga, primenom odredbe člana 416. stav 1. Zakona o parničnom postupku, odlučeno je kao u stavu I izreke.

Tuženom pripada i pravo na naknadu troškova nastalih u revizijskom postupku. Tuženi je postavio opredeljen zahtev za naknadu troškova na ime sastava revizije od strane advokata i na ime sudske takse na reviziju. Shodno tome, tuženom je dosuđen iznos od 692.895,00 dinara i to: za sastav revizije od strane advokata u iznosu od 75.000,00 dinara, na ime sudske takse na reviziju u iznosu od 617.895,00 dinara.

U skladu sa navedenim, odlučeno je kao u stavu II izreke revizijske presude.

Predsednik veća - sudija dr

Dragiša B. Slijepčević, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić