Protiv presude Višeg suda u Beogradu Gž.broj 14753/10 od 31.10.2012. godine, tuženi je preko punomoćnika izjavio reviziju kao izuzetno dozvoljenu u smislu člana 395. smatrajući da je sporna pravna priroda potraživanja po osnovu naloga za plaćanje doplatne karte Parking servisu i to ne samo po pitanju ustavnosti i zakonitosti, već i radi ocene roka zastarelosti navedenog potraživanja.

Apelacioni sud u Beogradu svojim rešenjem R3-42/14 od 09.04.2014. godine predložio je Vrhovnom kasacionom sudu odlučivanje o reviziji tuženog u smislu člana 395. ZPP. U rešenju Apelacionog suda se navodi da u sporu za naplatu novčanog potraživanja tužioca po osnovu naloga za plaćanje doplatne karte i na ime troškova opomene, prvostepeni i drugostepeni sud su izrazili stav da sporno potraživanje zastareva u opštem roku zastarelosti od 10 godina koji je predviđen članom 371. Zakona o obligaiconim odnosima, jer ne spada u grupu potraživanja koja po članu 378. stav 1. istog zakona zastarevaju u roku od godinu dana, niti u grupu potraživanja koja zastarevaju u roku od tri godine u smislu člana 372. istog zakona. U odlučivanju o ovom spornom pitanju primenili su član 19. Odluke o javnim parkiralištima („Službeni list Grada Beograda“ broj 18/03 i 3/06). Međutim, ista odredba bila je sadržana i u članu 21. Odluke o javnim parkiralištima („Službeni list Opštine Subotica“ broj 12/05 i 3/08), za koju je odlukom Ustavnog suda Ui. Broj 16/09 od 27.10.2011. godine utvrđeno da nije u saglasnosti sa Ustavom i Zakonom. Pored toga, Apelacioni sud u Kragujevcu je u Biltenu sudske prakse broj 1/11 objavio usvojeno pravno shvatanje po kojem se kod naplate doplatnih karata za parkiranje u suštini radi o uvećanoj naknadi (vrsti kazne) propisanoj opštinskom odlukom i s obzirom da se radi o vrsti komunalne usluge, potraživanje iste zastareva za godinu dana, saglasno članu 378. stav 1. tačka 1. Zakona o obligacionim odnosima.

Na osnovu svih navedenih razloga, Apelacioni sud u Beogradu je predložio da Vrhovni kasacioni sud prihvati odlučivanje o reviziji tuženog kao izuzetno dozvoljenoj, zbog razlike u primeni opšteg roka zastarelosti iz člana 371. ZOO i posebnog roka zastarelosti iz člana 378. stav 1. tačka 1. istog zakona, na potraživanje naknade za doplatnu kartu, koja razlika postoji u sudskoj praksi, a i odluka Ustavnog suda kojom je ista odredba sadržana u odluci Javnih parkirališta Subotice proglašeno neustavnom i nezakonitom, ukazuje na opravdanu potrebu da Vrhovni kasacioni sud odluči o posebnoj reviziji tuženog, bez obzira što se u konkretnom slučaju radi o postupku u sporu male vrednosti.

Vrhovni kasacioni sud je prihvatio predlog Apelacionog suda u Beogradu za odlučivanje po reviziji tuženog kao izuzetno dozvoljenoj u smislu člana 395. ZPP.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 399. ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 125/04 i 111/09), koji se primenjuju na osnovu člana 506. stav 1. ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11) i utvrdio da je revizija tuženog delimično osnovana.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju tužilac od tuženog potražuje 3.450,00 dinara za parking usluge učinjene 25.12.2003. godine, 01.10.2004. i 11.12.2006. godine. Čitanjem izvoda iz poslovnih knjiga tužioca utvrđeno je da tuženi duguje po nalogu od 25.12.2003. godine 800,00 dinara i troškove opomene od 17.02.2004. godine 50,00 dinara, po nalogu od 01.10.2004. godine 800,00 dinara i troškove opomene od 21.10.2004. godine 50,00 dinara i po nalogu od 11.12.2006. godine 1.450,00 dinara i troškove opomene od 300,00 dinara od dana 08.01.2007. godine. To su troškovi za usluge parkiranja za vozilo BG ... vlasništvo tuženog. Tužilac je tuženom dostavio naloge za uplatu doplatne karte zajedno sa troškovima opomene u ukupnom iznosu od 3.450,00 dinara što tuženi nije uplatio tužiocu.

Na osnovu tako utvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su primenom odredbe člana 19. Odluke o javnim parkiralištima („Službeni list Grada Beograda“ br. 18/2003, 3/2006) usvojili tužbeni zahtev tužioca.

Odredbom člana 19. navedene odluke propisano je da je korisnik koji postupa suprotno odredbama članova 16. i 17. stav 2. iste odluke, dužan da plati doplatnu kartu; da nalog za plaćanje doplatne karte izdaje ovlašćeni kontrolor i uručuje ga korisniku, a kada kontrolor nije u mogućnosti da uruči nalog korisniku pričvršćuje ga na vozilu; dostavljanje naloga za plaćanje doplatne karte na način iz stava 2. ovog člana smatra se urednim i docnije oštećenje ili uništenje naloga nema uticaja na valjanost dostavljanja i ne odlaže plaćanje doplatne parking karte; korisnik parkiranja dužan je da postupi po primljenom nalogu i plati doplatnu kartu u roku od 8 dana na način koji je označen u nalogu.

U ovom parničnom predmetu je sporno u kom roku zastarevaju potraživanja duga kod naplate doplatnih karata za parkiranje propisanih opštinskom ili odlukom grada.

Nižestepeni sudovi su u konkretnom slučaju zaključili da se na potraživanja ove vrste primenjuje opšti rok zastarelosti od 10 godina propisan odredbom člana 371. ZOO. Smatrali su da ovo potraživanje ne spada u red potraživanja za koje je predviđen kraći zastarni rok u smislu člana 378. stav 1. tačka 1. ZOO po kome je rok zastarelosti potraživanja jedna godina. Sa druge strane u rešenju Apelacionog suda u Beogradu kojim se predlaže odlučivanje po reviziji tuženog kao izuzetno dozvoljenoj se navodi usvojeni stav Apelacionog suda u Kragujevcu koji je objavljen u Biltenu sudske prakse broj 1/11 prema kome se kod naplate doplatnih karata za parkiranje u suštini radi o uvećanoj naknadi propisanoj opštinskom odlukom i o vrsti komunalne usluge zbog čega isto potraživanje zastareva za godinu dana saglasno članu 378. stav 1. tačka 1. Zakona o obligacionim odnosima.

Odredbom člana 371. ZOO predviđeno je da potraživanja zastarevaju za 10 godina, ako zakonom nije određen neki drugi rok zastarelosti.

Odredba člana 378. stav 1. tačka 1. predviđa jednogodišnji rok zastarelosti za potraživanja naknade za isporučenu električnu i toplotnu energiju, plin, vodu, dimničarske usluge, održavanje čistoće, kad je isporuka odnosno usluga izvršena za potrebe domaćinstva.

Kada se analiziraju ove dve odredbe Zakona o obligacionim odnosima, jasno proizilazi da u komunalne usluge nabrojane u članu 378. stav 1. tačka 1. ZOO ne spadaju usluge vezane za troškove parkiranja.

Međutim, Zakon o komunalnim delatnostima („Službeni glasnik RS“ broj 16/997, 42/98) u članu 4. propisuje da su komunalne delatnosti u smislu ovog zakona, delatnosti proizvodnje i isporuke komunalnih proizvoda i pružanje komunalnih usluga, koji su nezamenljiv uslov života i rada građana i drugih subjekata na određenom području i to: prečišćavanje i distribucija vode; prečišćavanje i odvođenje atmosferskih o otpadnih voda; proizvodnja i snabdevanje parom i toplom vodom; prevoz putnika u gradskom saobraćaju; održavanje čistoće u gradovima i naseljima u opštini; uređenje i održavanje parkova zelenih i rekreacionih površina; održavanje ulica, puteva i drugih javnih površina u gradovima i drugim naseljima i javna rasveta; održavanje deponija; uređenje i održavanje groblja i sahranjivanje. Stavom 2. istog člana predviđeno je da skupština opštine može kao komunalne delatnosti, odrediti i druge delatnosti od lokalnog interesa i propisati uslove i način njihovog obavljanja (dimničarske usluge, održavanje javnih VC-a, održavanje javnih kupatila, kafilerija, javnih prostora za parkiranje, održavanje pijaca i pružanje usluga na njima, održavanje javnih bunara i česmi, kao i druge delatnosti od lokalnog interesa).

Odluka o javnim parkiralištima Skupštine grada Beograda doneta je na osnovu člana 13. Zakona o komunalnim delatnostima kojom se ovlašćuju skupštine opština da propišu uslove i način organizovanja poslova u vršenju komunalnih delatnosti i uslove za korišćenje komunalnih proizvoda, odnosno komunalnih usluga.

Iz činjenice da je odluka o Javnim parkiralištima Grada Beograda doneta na osnovu Zakona o komunalnim delatnostima kojim su kao komunalne delatnosti predviđene između ostalog i delatnosti koje se odnose na javne prostore za parkiranje, nesumnjivo je da se radi o komunalnim uslugama i da se na njih ima primeniti odredba člana 378. stav 1. tačka 1. Zakona o obligacionim odnosima. Prema toj odredbi za jednu godinu zastarevaju potraživanja koja se odnose na naknade komunalnih usluga kada je isporuka odnosno usluga izvršena za potrebe domaćinstva.

Sledeće sporno pitanje je pitanje da li fizičko lice koje vozi sopstveni automobil to čini za potrebe domaćinstva da bi se na njega mogla primeniti odredba ovog člana. Vrhovni kasacioni sud smatra da putnički automobil pripada svim članovima porodičnog domaćinstva bez obira na čije ime nominalno glasi, pa je u ovom slučaju opredeljujuće da to nije auto koji služi za potrebe pravnog lica, niti za obavljanje privredne delatnosti, te da nema nikakvog opravdanja odvajati potrebe fizičkog lica od potreba domaćinstva. Zbog toga se na njih ima primeniti jednogodišnji rok zastarelosti, što potvrđuje i činjenica da je za potraživanja koja su vezana za pravna lica Zakonom o obligacionim odnosima odredbom člana 374. predviđen rok zastarelosti od tri godine. Time je napravljena jasna razlika između pravnih i fizičkih lica, pa ne može biti presudna okolnost da li fizičko lice koristi automobil za potrebe domaćinstva ili samo za svoje sopstvene potrebe.

Na osnovu svih iznetih argumenata, Vrhovni kasacioni sud smatra da se u konkretnom slučaju ima primeniti jednogodišnji rok zastarelosti predviđen odredbom člana 378. Zakona o obligacionim odnosima. Kako je istaknut prigovor zastarelosti potraživanja, zastarelost se mora ceniti za svaki pojedinačni nalog za plaćanje. Tužba u ovom sporu podneta je 13.08.2007. godine. Računi za parking usluge glase na 25.12.2003., 01.10.2004. i 11.12.2006. godine. Kada se uzme u obzir protek jednogodišnjeg roka, očigledno je da je potraživanje tužioca po računima od 25.12.2003. i 01.10.2004. godine zastarelo zbog čega je tužbeni zahtev valjalo odbiti za ukupan iznos od 1.700,00 dinara po ova dva računa, zbog čega su i preinačene nižestepene odluke.

U ostalom delu, po trećem računu od 11.12.2006. godine pravilno je primenjeno materijalno pravo jer nije protekao jednogodišnji rok zastarelosti, zbog čega je revizija u tom delu odbijena kao neosnovana kao i u pogledu odluke o troškovima parničnog postupka.

Sa izloženog, a na osnovu člana 405. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u drugom stavu izreke a na osnovu člana 407. stav 1. kao u prvom stavu izreke.

Predsednik veća – sudija

Ljubica Milutinović,s.r.