Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi su blagovremeno izjavili reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilac je podneo odogovor na reviziju.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 408. u vezi člana 403. stav 2 tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 i 55/14) i utvrdio da je revizija tuženih osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravnosnažnom presudom Višeg suda u Somboru P 28/14 od 17.09.2015. godine obavezan je GG da tužiocu AA iz ..., isplati iznos od 274.564,06 evra. Navedeni dug GG potiče iz ugovora o regulisanju međusobnih prava i obaveza od 16.11.2009. godine. GG je otac tuženih. GG, kao poklonodavac, i tuženi, kao poklonoprimci u jednakim delovima, zaključili su 25.11.2009. godine ugovor o poklonu čiji je predmet porodična stambena zgrada, zgrada broj 1 i pomoćna zgrada, zgrada broj 2 u ... u ulici ... broj ..., sagrađena na parceli broj ... i upisana u list nepokretnosti broj ... KO ... i stambeno poslovna zgrada ... radionica, zgrada broj 1 i porodična stambena zgrada, zgrada broj 3 u ... u ulici ... broj ..., sagrađena na parceli broj ... i upisana u list nepokretnosti broj ... KO ... . Na zgradi broj 1 sagrađenoj na parceli ... i nepokretnostima sagrađenim na parceli broj ... ugovoren je teret prava doživotnog plodouživanja u korist poklonodavca i teret zabrane otuđenja i opterećenja bez saglasnosti poklonodavca. Ugovor o poklonu je overen u Opštinskom sudu u Somboru pod Ov. ... od 30.11.2009. godine. Tuženi su upisani kao sukorisnici zemljišta, odnosno suvlasnici objekata upisanih u listu nepokretnosti ... KO ... svako u po ¼ dela, a preostale 2/4 dela su u sukorišćenju, odnosno susvojini tetke tuženih DD. Tuženi su upisani kao suvlasnici nepokretnosti u listu nepokretnosti broj ... KO ... svako u po ½ dela. GG je vlasnik stana u ... od 90m2 na ..., kuće u ... i korisnik je invalidske penzije u iznosu od 7.000,00 dinara.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je zaključio da GG, pored imovine kojom je raspolagao ugovorom o poklonu, poseduje drugu imovinu, te da tužilac nije dokazao da je oštećen pravnom radnjom koju je preduzeo imenovani zaključenjem predmetnog ugovora o poklonu, nije dokazao da je dužnik umanjenjem svoje imovine onemogućio tužioca u naplati potraživanja, odnosno insolventnost dužnika nije dokazana, te je saglasno odredbi člana 280. stav 1. i 2. ZOO tužbeni zahtev odbio kao neosnovan.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i usvojio tužbeni zahtev za pobijanje pravne radnje dužnika, nalazeći da je tužiočev zahtev osnovan jer je dokazao dospelost svog potraživanja, a da su tuženi bili dužni da dokažu da GG poseduje drugu imovinu u dovoljnoj vrednosti za ispunjenje tužiočevog potraživanja.

Po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda, osnovani su revizijski navodi da je drugostepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo zbog čega je činjenično stanje nepotpuno utvrđeno. Odredbom člana 280. ZOO propisano je da svaki poverilac čije je potraživanje dospelo za isplatu i bez obzira kada je nastalo, može pobijati pravnu radnju svog dužnika koja je preduzeta na štetu poverilaca (stav 1.), da se smatra da je pravna radnja preduzeta na štetu poverilaca ako usled njenog izvršenja dužnik nema dovoljno sredstava za ispunjenje poveriočevog potraživanja (stav 2.). Članom 281. stav 3. Zakona o obligacionim odnosima propisano je da kod besplatnih raspolaganja i sa njima izjednačenih pravnih radnji se smatra da je dužnik znao da preduzetim raspolaganjem nanosi štetu poveriocima, i za pobijanje tih radnji ne zahteva se da je trećem licu to bilo poznato ili je moglo biti poznato.

Insolventnost dužnika kao poseban uslov za uspeh pobijanja njegove pravne radnje propisana je članom 280. stav 2. Zakona o obligacionim odnosima i njeno postojanje mora dokazati tužilac. U konkretnom slučaju tužilac je samo dokazao da ima dospelo potraživanje, ali nije dokazao da je njegov dužnik insolventan, odnosno da nema druge imovine iz koje bi se moglo namiriti sporno potraživanje, a u postupku je utvrđeno da je GG vlasnik stana u ... od 90m2 na ..., kuće u ... i korisnik invalidske penzije u iznosu od 7.000,00 dinara. Drugostepeni sud tumačenjem odredbe člana 280. Zakona o obligacionim odnosima zanemaruje da poverilac ne može uspešno pobijati svaku dužnikovu pravnu radnju kojom je on raspolagao svojom imovinom, već samo onu koja je preduzeta na štetu poverioca i kojom je dužnik doveden u položaj insolventnog dužnika, pri čemu je, suprotno stanovištu drugostepenog suda, potrebno da poverilac u postupku pobijanja dokaže insolventnost svog dužnika.

Prema tome, osim dospelosti potraživanja za isplatu, za pobijanje dužnikove pravne radnje potrebno je da je ona preduzeta na štetu poverilaca, što znači da se dužnik takvom radnjom doveo u stanje insolventnosti i da se šteta za poverioca sastoji u tome što on ne može ostvariti svoje potraživanje prema dužniku upravo zbog te njegove insolventnosti. Iz ovih razloga je, pogrešan stav drugostepenog suda iskazan u pobijanoj odluci u pogledu obaveze tereta dokazivanja insolventnosti dužnika, kao obaveznog uslova za pobijanje dužnikove pravne radnje.

Zbog izloženog drugostepena presuda je morala biti ukinuta i predmet vraćen na ponovno odlučivanje o žalbi tužioca.

U postupku ponovnog odlučivanja o izjavljenoj žalbi, drugostepeni sud će oceniti sve bitne žalbene navode kojima tužilac pobija odluku prvostepenog suda, vodeći pri tome računa o postojanju mogućnosti naplate tužiočevog potraživanja iz druge imovine GG, odnosno da li se izvršenje radi naplate njegovog novčanog potraživanja može sprovesti na imovini koju poseduje GG i da li je ta imovina dovoljna za namirenje spornog potraživanja od koje činjenice zavisi okolnost da li je dužnik raspolaganjem ugovorom o poklonu doveo sebe u stanje insolventnosti. Ukinuta je i odluka drugostepenog suda o troškovima postupka koja zavisi od konačnog ishoda spora.

Shodno izloženom, na osnovu člana 416. stav 2. Zakona o parničnom postupku odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Biserka Živanović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić