U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Biljane Dragojević, predsednika veća, Jelice Bojanić Kerkez i Slađane Nakić Momirović, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Branislav Herceg, advokat iz ..., protiv tuženog Grada Novog Sada, koga zastupa Pravobranilaštvo Grada Novog Sada, radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3137/18 od 13.09.2018. godine, u sednici veća održanoj dana 07.03.2019. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3137/18 od 13.09.2018. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Novom Sadu P 212/2017 od 17.05.2018. godine, stavom prvim izreke utvrđeno je da je tužilac povukao tužbu u delu zahteva za isplatu iznosa od 1.471.314,00 dinara. Stavom drugim izreke obavezan je tuženi da tužiocu plati iznos od 29.855.298,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dana 17.05.2018. godine, kao dana presuđenja pa do isplate, kao i da mu plati troškove parničnog postupka u iznosu od 604.398,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti pa do isplate. Stavom trećim izreke odbijen je zahtev tužioca za isplatu zakonske zatezne kamate na dosuđeni iznos naknade parničnih troškova za period od dana 17.05.2018. godine, kao dana presuđenja pa do dana izvršnosti.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3137/18 od 13.09.2018. godine, stavom prvim izreke žalba tuženog je delimično odbijena, a delimično usvojena pa je presuda Višeg suda u Novom Sadu P 212/17 od 17.05.2018. godine u potvrđena u delu stava drugog izreke kojim je odlučeno o glavnoj stvari, kao i delu odluke o troškovima postupka kojim je obavezana tužena da tužiocu isplati iznos od 514.398,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude od isplate. Stavom drugim izreke preinačeno je rešenje o troškovima postupka, sadržano u stavu drugom izreke prvostepene presude, tako što je odbijen zahtev tužioca za isplatu iznosa od 90.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude, pa do isplate. Stavom trećim izreke odbijen je zahtev tuženog za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pobijanu presudu u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku ("Službeni glasnik RS", br. 72/2011, 49/2013-US, 74/2013- US, 55/2014, 87/2018, u daljem tekstu: ZPP), Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a u postupku pred drugostepenim sudom nije došlo do propusta u primeni ili do pogrešne primene koja je od odredaba ovog zakona, pa nema ni povrede iz člana 374. stav 1. ZPP, na koju se revizijom ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u listu nepokretnosti br. .. KO ... upisan kao imalac prava svojine na parceli br. ../.. ..., njiva 2. klase, površine 41a 14m2, kao i parceli br. ../.. ..., njiva 2. klase, površine 1a 69 m2, koje parcele predstavljaju zemljište u građevinskom području. Prema Planu generalne regulacije naseljenog mesta ... („Službeni list Grada Novog Sada“ br. 27/15) parcele predstavljaju zemljište koje se nalazi u zoni novog porodičnog stanovanja i poslovanja sa stanovanjem, a po nameni su javna saobraćajna površina – ulica ... i nisu namenjene za izgradnju. Lokalitet nije opremljen uličnim instalacijama vodovoda i kanalizacije, ali se planira izgradnja. Opremljen je uličnim elektroenergetskim i gasnim instalacijama, kao i uličnom mrežom elektronskih komunikacija. Parcela br. ../.. KO ... je privedena urbanističkoj nameni za javnu saobraćajnu površinu i predstavlja ulicu ... . Tužilac je postao vlasnik te parcele 1993/1994 po osnovu kupoprodaje od BB i drugih,kada je parcela bila površine 42a 82m2. Tužilac je uveden u posed zemljišta i platio je cenu od 18.000 DEM, da bi tek kasnije bio sačinjen i overen kupoporodajni ugovor dana 01.10.2003. godine. Tužilac je koristio parcelu kao zemljani put od 1997-1998. godine, kako bi došao do svojih objekata. Kasnije su put koristile i komšije. JKP VV je tokom 2005.i 2006.godine asfaltirao put, čemu se tužilac nije protivio. Tržišna vrednost parcele br. ../.. KO ... na dan 12.04.2017. godine je 29.855.298,00 dinara (7.257,00 dinara po m2). Postupak eksproprijacije u vezi predmetne parcele nije vođen, a tužiocu nije plaćena nikakva naknada. Dana 07.04.2005. godine tužilac je sa JP GG zaključio sporazum čiji je predmet zauzeće dela površine parcele ../.. KO ..., ZKUL br. .. u površini od 93 m2, a radi puta ... , deonica ..., koji je preuzet u ime i za račun Grada Novog Sada. Plaćena je naknada po sporazumu od 85.896,66 dinara.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno su nižestepeni sudovi ocenili da je tuženi u obavezi da naknadi tužiocima tržišnu vrednost sporne parcele br. ../.. KO ..., kao naknadu za faktički eksproprisanu nepokretnost.

Članom 1. Protokola br. 1 u Evropsku konvenciju o ljudskim pravima propisano je pravo na zaštitu neometanog uživanja imovine. Primena ovog člana u pogledu mešanja u neometano uživanje imovine zahteva uspostavljanje ravnoteže između opšteg interesa zajednice i interesa pojedinca. Lišavanje nekog lica njegove imovine bez isplate novčanog iznosa koji odražava vrednost svojine svakako predstavlja nesrazmerno mešanje javne vlasti i vodi povredi prava na imovinu.

Prema članu 58. stav 2. Ustava Republike Srbije, do dozvoljenog oduzimanja prava svojine, koje ne predstavlja povredu prava na imovinu, može doći pod kumulativno ispunjenim uslovima: da je učinjeno u javnom interesu, utvrđenom na osnovu zakona, i da je učinjeno uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne.

Odredbom člana 2. stav 6. Zakona o planiranju i izgradnji "Službeni glasnik RS", br. 72/2009, 81/2009, 64/2010-US, 24/2011, 121/2012, 42/2013-US, 50/2013-US, 54/2013- Rešenje US, 98/2013- US, 132/2014, 145/2014) koji je bio snazi u vreme usvajanja Plana generalne regulacije naseljenog mesta ... („Službeni list Grada Novog Sada“ br. 27/15), propisano je da je površina javne namene prostor određen planskim dokumentom za uređenje ili izgradnju objekata javne namene ili javnih površina, za koje je predviđeno utvrđivanje javnog interesa u skladu sa posebnim zakonom (ulice, trgovi, parkovi i dr).

Shodno odredbi člana 10. stav 2. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik Republike Srbije“, br. 72/11, 88/2013, 105/2014), dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini, u smislu tog zakona, smatraju se one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom (javni putevi, javne pruge, mostovi i tuneli na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prilazi i dr). Prema stavu 7. istog člana, dobra u opštoj upotrebi su u svojini Republike Srbije, izuzev puteva drugog reda koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj se teritoriji nalaze, kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koji nisu deo autoputa ili državnog puta prvog i drugog reda) i trgova i javnih površina koji su u svojini jedinica lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze.

U konkretnom slučaju parcela br. ../.. KO ... u vlasništvu tužioca je privedena urbanističkoj nameni za javnu saobraćajnu površinu i predstavlja ulicu ... . Na taj način izvršena je faktička ekspoprijacija, koja upravo i nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o ekspropirajciji zemljišta, osnosno o njegovom izuzimanju iz poseda. Na taj način je tužilac kao vlasnik onemogućen u vršenju svojih vlasničkih prava iz člana 3. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa i nije u obavezi da trpi štetne posledice zato što nadležni organ tuženog nije sproveo upravni postupak i doneo rešenje o eksproprijaciji (izuzimanju iz poseda), koje bi bilo osnov za isplatu novčane naknade.

Takođe, na pravo tužioca na novčanu naknadu nije od uticaja ni to što prenos prava vlasništva na spornim parcelama nije izvršen i formalno- pravno, jer se parcela u javnim evidencijama nepokretnosti i dalje nalazi u svojini tužioca. Ovo zbog toga što je sporna parcela u trenutku formiranja ulice po sili zakona prešla u javnu svojinu. Pri tom je i po Planu generalne regulacije naseljenog mesta ... („Službeni list Grada Novog Sada“ br. 27/15) sporna parcela predstavljala zemljište koje se nalazi u zoni novog porodičnog stanovanja i poslovanja sa stanovanjem, a po nameni je javna saobraćajna površina – ulica ..., nije namenjena za izgradnju i privedena je urbanističkoj nameni za javnu saobraćajnu površinu, predviđenoj ovim Planom.

Pravilno su nižestepeni sudovi primenom materijalog prava, shodno odredbi člana 42. Zakona o eksproprijaciji utvrdili visinu naknade za faktički oduzeto zemljište u visini njegove tržišne vrednosti i na tako određeni iznos naknade tužiocu dosudili zakonsku zateznu kamatu od dana presuđenja pa do isplate u smislu člana 277. Zakona o obligacionim odnosima.

Neosnovani su navodi revizije kojima se osporava pravilna primena materijalnog prava. Ovo tim pre što se u reviziji ponavljaju navodi koji su isticani u žalbi protiv prvostepene presude, koje navode od značaja za pravilnu odluku o izjavljenoj žalbi je obrazloženo cenio drugostepeni sud. U preostalom delu revizija osporava pravilnost utvrđenog činjeničnog stanja i stavlja primedbe na ocenu dokaza iz člana 8. ZPP, zbog kojih se revizija ne može izjaviti prema članu 407. stav 2. ZPP.

Pravilna je odluka o troškovima postupka, jer je doneta pravilnom primenom odredbe člana 401. tačka 3. u vezi člana 154. ZPP, a shodno uspehu stranaka u sporu, pravilnom primenom Tarife o nagradama i naknadama troškova za rad advokata i Taksene tarife Zakona o sudskim taksama.

Na osnovu iznetog, primenom člana 414. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća- sudija

Biljana Dragojević,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić