Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Popović, predsednika veća, dr Ilije Zindovića i Božidara Vujičića, članova veća, u pravnoj stvari tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Biljana Kostić, advokat iz ..., protiv tuženog BB, čiji je punomoćnik Milić Milić, advokat iz ..., radi preobražaja radnog odnosa i isplate, vrednost spora 156.231,23 dinara, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 457/15 od 10.09.2015. godine, u sednici održanoj 22.10.2019. godine, doneo je

R E Š E NJ E

UKIDA SE presuda Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 457/15 od 10.09.2015. godine u delu stava 1. izreke i presuda Osnovnog suda u Kragujevcu P1 2309/12 od 15.04.2014. godine u stavu 1. izreke i u delu stava 2. izreke kojom je odbijen tužbeni zahtev tužioca, da se obaveže tuženi da mu isplati naknadu po osnovu prekovremenog rada i u stavu 3. izreke i predmet u tom delu vraća prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Kragujevcu P1 2309/12 od 15.04.2014. godine, stavom 1. izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se prema tuženom utvrdi da je radni odnos tužioca zasnovan na određeno vreme po osnovu ugovora o radu od 01.05.2011. godine po sili zakona prerastao u radni odnos na neodređeno vreme, što je tuženi dužan priznati i trpeti, kao i da se obaveže tuženi da vrati tužioca na poslove i radne zadatke radnika na održavanju. Stavom 2. izreke, odbijen je kao neosnovan zahtev tužioca kojim je tražio da se obaveže tuženi da mu isplati naknadu za izgubljenu zaradu koju bi ostvario da je na radu u iznosu od 67.713,10 dinara sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom od 09.11.2012. godine pa do konačne isplate i naknadu zarade po osnovu ostvarenog prekovremenog rada, u periodu od januara 2012. godine zaključno sa avgustom 2012. godine u pojedinačnim mesečnim iznosima bliže navedenim u tom delu stava izreke, sa zakonskom zateznom kamatom od dospelosti svakog pojedinačnog iznosa do isplate. Stavom 3. izreke obavezan je tužilac da tuženom na ime troškova parničnog postupka plati iznos od 54.000,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 457/15 od 10.09.2015. godine, stavom 1. izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tužioca i potvrđena presuda Osnovnog suda u Kragujevcu P1 2309/12 od 15.04.2014. godine, u stavu 1. izreke i u delu stava 2. izreke, kojim je odbijen tužbeni zahtev tužioca, kojim je tražio da se obaveže tuženi da mu isplati naknadu za izgubljenu zaradu koju bi ostvario da je na radu u iznosu od 67.713,00 dinara, sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom počev od 09.11.2012. godine do konačne isplate. Stavom 1. izreke, ukinuta je presuda Osnovnog suda u Kragujevcu P1 2309/12 od 15.04.2014. godine u delu stava 1. izreke kojim je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca, kojim je tražio da se obaveže tuženi da isplati tužiocu naknadu zarade po osnovu prekovremenog rada za period od januara 2012. godine zaključno sa avgustom 2012. godine i to pojedinačne mesečne iznose bliže navedene u tom delu stava 2. izreke, sa zakonskom zateznom kamatom od dospelosti svakog pojedinačnog mesečnog iznosa do isplate kao i rešenje o parničnim troškovima sadržano u stavu 3. izreke i u ukinutim delovima predmet vratio prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

Protiv pravnosnažne drugostepene presude tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP i pogrešne primene materijalnog prava, sa predlogom da Vrhovni kasacioni sud ukine presudu Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 457/15 od 10.09.2015. godine u delu izreke pod 1, kao i presudu Osnovnog suda u Kragujevcu u delu oduke pod 1. i 2. stav 1. ili da istu preinači.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 408. u vezi člana 403. st. 2. i 3. Zakona o parničnom postupku (''Službeni glasnik RS'' br. 72/11... 55/14) i našao da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je kod tuženog, na osnovu ugovora o radu, zasnovao radni odnos na određeno vreme počev od 01.05.2011. godine sa vremenom važenja do tri meseca na poslovima čuvara – domara, sa mestom rada u ... i koeficijentom od 1,14, a u okviru službe za opšte poslove kod tuženog. Nakon isteka ovog ugovora tužilac je u narednim periodima dva puta od po tri meseca zasnivao radni odnos kod tuženog po istom osnovu i pod istim uslovima. Međutim, ugovorom na određeno vreme od 01.02.2012. godine koji je trajao do 01.05.2012. godine tužilac je sa tuženim ugovorio da će raditi na poslovima održavanja – domara u ... u okviru tehničke službe tuženog sa koeficijentom 2,0. Nakon isteka ovog ugovora, tužilac je od 01.05.2002. do 31.05.2012. godine radio kod tuženog na osnovu ugovora o privremenim i povremenim poslovima, zaključenog radi obavljanja poslova domara. Nakon isteka ovog perioda od 01.06.2012. godine pa naredna tri meseca, tužilac je bio u radnom odnosu kod tuženog na određeno vreme da bi mu 31.08.2012. godine radni odnos prestao. Pri ovakvoj situaciji tužilac smatra da je njegov radni odnos na određeno po sili zakona prerastao u radni odnos na neodređeno vreme i tražio da se obaveže tuženi da ga vrati na poslove i radne zadatke radnika na održavanju i da se obaveže da tužiocu isplati naknadu za izgubljenu zaradu koju bi ostvario da je na radu u iznosu od 67.700,00 dinara sa pripadajućom kamatom kao i naknadu ostvarenu po osnovu prekovremenog rada.

Prvostepeni sud nalazi da je tužbeni zahtev neosnovan. Tužilac je nakon prestanka radnog odnosa kod tuženog 31.08.2012. godine radio 01, 02. i 03. septembra, ali bez obzira na tu okolnost obzirom da član 37. stav 1. Zakona o radu (''Službeni glasnik RS'' br. 24/2005... 54/2009) je propisano da zasnovani radni odnos gde je trajanje unapred određeno kad su u pitanju određeni poslovi ne može trajati duže od 12 meseci, a stavom 4. istog člana je propisano da radni odnos zasnovan na određeno vreme postaje radni odnos na neodređeno vreme, ako zaposleni nastavi da radi najmanje pet radnih dana po isteku roka za koji je zasnovan radni odnos. Kod tužioca postoji kontinuitet u radu ali je osnov po kojem je zasnivao radni odnos na neodređeno vreme bio različit – obavljao je različite poslove. S druge strane primarni uslov koji mora da bude prisutan a da bi radni odnos zasnovan na određeno vreme prerastao u radni odnos na neodređeno vreme jeste da zaposleni nastavi da radi najmanje pet radnih dana po isteku roka za koji je radni odnos zasnovan. Tužilac je radio tri radna dana nakon prestanka radnog odnosa istekom roka na koji je zasnovan što nije dovoljan osnov da bi tužbeni zahtev u tom delu bio usvojen jer je shodno članu 37. stav 4. Zakona o radu potrebno da zaposleni nastavi da radi najmanje pet radnih dana po isteku roka za koji je zasnovan radni odnos da bi došlo do preobražaja.

Odlučujući o žalbi drugostepeni sud je prihvatio takav stav prvostepenog suda i potvrdio prvostepenu presudu u stavu 1. i u delu stava 2. izreke vezano za isplatu naknade za izgubljenu zaradu u iznosu od 67.713,00 dinara dok je ukinuo presudu prvostepenog suda u stavu 2. izreke kojim je odbijen tužbeni zahtev tužioca u delu zahteva za naknadu po osnovu prekovremenog rada za period od januara 2012. godine zaključno sa avgustom 2012. godine i u pogledu odluke o troškovima postupka.

Ocenjujući navode revizije Vrhovni kasacioni sud nalazi da se zaključak i odluka nižestepenih sudova (u ukinutom delu) zasniva na pogrešnoj primeni materijalnog prava usled čega je činjenično stanje bilo nepotpuno utvrđeno, što je dovelo do donošenja nezakonite odluke.

Naime, nižestepeni sudovi polaze od činjenice da treba poći od odredbe člana 37. st. 1. i 4. citiranog Zakona o radu i obzirom da je nakon prestanka radnog odnosa tužioca kod tuženog dana 31.08.2012. godine iako je tužilac ostao da radi kod tuženog još tri radna dana, nije ispunjen uslov da bi mu radni odnos na određeno vreme prerastao u radni odnos na neodređeno vreme jer je shodno stavu 4. citiranog člana potrebno da zaposleni nastavi da radi najmanje pet radnih dana po isteku roka za koji je zasnovan radni odnos da bi došlo do preobražaja.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda nižestepeni sudovi nisu ocenili okolnost da li je zaključenjem svih ugovora na određeno vreme praktično tužilac radio iste poslove bez obzira što je u ugovoru o radu od 01.02.2012. godine po kome je radni odnos trajao do 01.05.2012. godine tužilac sa tuženim ugovorio da će raditi na poslovima održavanja – domara a po ugovoru od 01.05.2012. do 31.05.2012. godine radio na osnovu ugovora o privremenim i povremenim poslovima zaključenog radi obavljanja poslova domara. U pogledu osnovanosti tužbenog zahteva tužioca vezano za prebražaj radnog odnosa sa određenog na neodređeno vreme mora se ceniti činjenica koje poslove je faktički tužilac obavljao kod tuženog jer ta činjenica ima prevagu u odnosu na činjenicu šta je napisano u ugovoru o radu. Ukoliko bi se utvrdilo da je tužilac kod tuženog radio iste poslove onda proizilazi da je tužilac kod tuženog po naznačenim ugovorima radio više od godinu dana, tj. u periodu od 01.05.2011. godine zaključno sa 31.08.2012. godine kada je zvanično tuženom konstatovano da mu je prestao radni odnos. Utvrđenje činjenica da li je tužilac radio iste poslove i kontinuitet obavljanja poslova u periodu dužem od jedne godine i pet dana tužioca stavlja u jednu drugu pravnu situaciju od one koju su našli nižestepeni sudovi. Stoga je u nižestepenom postupku bilo neophodno utvrditi te činjenice radi pravilne primene materijalnog prava.

U zavisnosti od odluke u pogledu zahteva za preobražaj radnog odnosa sa određenog na neodređeno vreme, zavisiće i odluka u delu zahteva tužioca u pogledu isplate naknade za izgubljenu zaradu koju bi ostvario da je bio na radu (iznos od 67.713,00 dinara).

Iz napred iznetih razloga primenom člana 416. stav 2. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća sudija

Vesna Popović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić